سال 1388 در حال پایان است و چند روز دیگر جای خود را به سال جدید می دهد و سال 1389 آغاز می گردد.

رسم است بسیاری از مردم ، به ویژه آن هایی که اهل کسب و کاسبی هستند ، در پایان هر سال ، حساب های مالی و اقتصادی خویش را انجام می دهند تا مقدار درآمد و هزینه و یا مقدار سود و زیان خویش در یک سال گذشته را به دست آوردند تا با آمادگی بهتر و تمهیدات بیشتری وارد سال مالی جدید شوند.

اما در باره مسایل روحی و روانی و یا اخلاقی و اجتماعی و یا در امور معنوی و دینی ( خلاصه در مسایل انسانی ) آیا در پایان سال 1388 به این مسئله فکر کرده ایم که در این سال چه کرده ایم ، چه موفقیت هایی داشته ایم و چه ناکامی هایی را دیده و چه پس رفت هایی را تحمل کرده ایم ؟

آیا اصولا به این مسئله فکر کرده ایم که در سال جاری چه مقدار کارهای نیک و پسندیده و چه مقدار کارهای زشت و ناپسند انجام داده ایم ؟

آیا به کسی خدمت کرده ایم و افراد و یا جامعه را از خود راضی نگه داشته ایم یا این که برای دیگران دردسر و مزاحمت ایجاد نموده و اسباب اذیت و آزار آنان را فراهم کرده ایم و خشم و غضب و یا نفرین و نفرت آنان را برای خویش جمع کرده ایم ؟

آیا حساب کرده ایم که چه مقدار طاعت الهی داشته و خدا را از خود خرسند نموده ایم و چه مقدار مرتک معاصی و گناهان شده و خدا را از خود ناراضی و ناخشنود نموده ایم ؟

اگر چنین محاسبه ای را با نفس خود انجام داده ایم معلوم است که دلمان برای خودمان می سوزد و آنچه باید انجام گیرد ، انجام شده فنعم المطلوب.اما اگر تا کنون این کار را نکرده ایم و یا نمی خواهیم بکنیم باید از خودمان بپرسیم : آیا لازم نیست بر نفسمان بصیرت داشته باشیم ؟ آیا نمی خواهیم بدانیم که چکاره بوده ایم و چه کاره باید باشیم ؟

اگر تشخیص ما به این نتیجه برسد که محاسبه نفس و بازخواست وجدان و روانمان لازم نیست ، معلوم است هنوز در خواب غفلتیم و خدا کند روزی بیدار شویم .

ولی اگر به این مسئله رهنمون شویم که چنین محاسبه ای لازم و بلکه ضروری است باید از خودمان بپرسیم چه کسی آن را برای ما باید انجام دهد ؟ آیا غیر از خودمان کسی در جریان تمامی کارهای ما هست تا کاری برای ما بتواند انجام دهد ؟

البته از این که خدا در جریان تمامی افعال و کردار ما است و یا این که حضرت حجت بن الحسن (ع) به فرمان خدای متعال در جریان همه امور مردم و زمین و زمان است ، شکی در آن نیست .

منظورم آن ها نیستند ، بلکه منظور آدم هایی مثل خودمان هستند که آیا آنان می توانند کاری برایمان بکنند ؟ مثلا پدر ، مادر ، همسر ، فرزندان ، همکاران و یا همفکران و غیرهم می توانند اعمال ما را در کفه ترازو قرار داده و از جهات مختلف آن را به دقت بررسی و ارزیابی کنند ؟

مطمئنا پاسخ این پرسش منفی است. زیرا هیچ کسی در جریان کار مانیست و لاجرم خودمان باید کاری کنیم و در پایان سال یک حساب سر انگشتی از کردار ، رفتار ، گفتار و افکار خودمان داشته باشیم و آن را در ترازوی نقد قرارداده تا ببینیم که چه بودیم و در سال آینده چه باید باشیم ؟

البته شاید سال آینده ای برای ما در کار نباشد و توفیق درک آن را نداشته باشیم و یا مقداری از آن را درک کرده و از بقیه آن محروم بمانیم ، چه این که در همین سال جاری خیلی از افراد در ابتدای سال و یا در نیمه آن بودند و یا همین چند روز پیش بین ما بودند و ما آنان را می دیدیم و حتی با آنان نشست و برخاست داشتیم ولی هم اینک در میان ما نیستند و به دیار ابدی رفتند.

 راستی اگر همین درگذشتگان امسال در سال گذشته حساب خود را پیش وجدانشان کرده بودند با افرادی که محاسبه نفس نکرده بودند مساوی هستند ؟

بی تردید مساوی نیستند . زیرا حساب کنندگان با آمادگی بهتر و دست پُر تری بار سفر را بستند و به عالم دیگر رفتند.

ما نیز باید چنین کنیم و خود را برای یک سفر مهم و بی برگشت آماده نماییم . چه این که پیامبر خدا حضرت محمد مصطفی (ص) در حدیثی فرمود : حاسبوا انفسکم قبل ان تحاسبوا، و زنوها قبل ان توزنوا ، و تجهزوا للعرض الأکبر.(1)

یعنی : خودتان را محاسبه و ارزیابی کنید پیش از آن که دیگران شما را مورد ارزیابی قرار دهند ، و خودتان را بسنجید پیش از آن که دیگران شما را مورد سنجش قرار دهند و خودتان را برای روز قیامت آماده و مجهز نمایید.

آیا بهتر نیست بجای چهارشنبه سوری و شادی های بی مزه و درد سرآفرین که جز مزاحمت برای دیگران و گناه برای خودمان ارمغان دیگری ندارد ، مشغول کار خود باشیم و از نفس خود بازجویی کنیم و رفتار و کردار خویش را بازخوانی نماییم و به نفس نفیس خود نهیبی زده که هان ! سالی دیگری از عمرت گذشت ولی کاری به پیش نبردی و برای آینده ات برنامه ای نیندیشی و بسا با رفتار و کردارت آن را خراب تر هم کردی ! و مع الأسف همین روند و وضعیت غفلت و بی خبری و بی تفاوتی را داری ادامه می دهی!

شایان ذکر است که نه تنها در آخر سال بلکه در هر روز باید مراقبت هایی از نفس شریف خود داشته باشیم و افسار آن را رها نکرده و به دست شیطان نسپاریم و لزوما باید هر روز از او بازجویی کنیم.

امام هفتم شیعیان حضرت امام موسی کاظم (ع) در حدیثی فرمود :

لیس منا من لم یحاسب نفسه فی کل یوم ، فان عمل خیرا استزاد الله منه و حمد الله علیه ، و ان عمل شرا استغفر الله منه و تاب الیه.(2)

یعنی : از ما ( اهل بیت " ع " ) نیست کسی که هر روز به محاسبه نفس خود نپردازد.پس اگر کار نیکی انجام داده است ، از خداوند متعال فزونی آن را بخواهد و خدای را بخاطر آن نعمت شکر و سپاس گوید و اگر کار زشت و ناپسندی را مرتکب شده است ، در پیشگاه خدای متعال استغفار و در درگاه وی توبه نماید.

پس عزیزان بیاییم در واپسین روزهای سال 1388 یک بازنگری در افکار ، رفتار ، کردار و گفتارمان داشته باشیم.اگر کاستی هایی مشاهده شد در صدد جبرانش برآییم و اگر توفیق هایی به دست آمده ، اولا خدا را بخاطر آن ها شکر و سپاس گفته و ثانیا از او بخواهیم که در استمرار و تکرار آن ها ما را یاری و مدد نماید.

در پایان از خدای توانا می خواهم که یار مهربان و سرور و سالار ما حضرت حجت بن الحسن العسکری (ع) را در ایام نوروز امسال مددکار ما قرارداده و در پیروی از خط و رسم وی و اجداد طاهرینش ما را توفیق عنایت نماید.آمین یارب العالمین.

---------

1- بحار الانوار ، ج 70 ، ص 380 

2- بحار الانوار ، ج 70 ، ص 72